مجله دوست نوجوانان - مهر1393

 

 مصاحبه با رودابه حمزه ای -شاعرکودک ونوجوان

.................................................................

 گفتگواز : رامین جهان پور

تاثیر شعر در زندگی انسانها

............................................

رودابه حمزه ای متولد 1343 در محله یوسف آباد تهران می باشد .او که از نوجوانی به ادبیات علاقه داشت سرودن اشعارش را ابتدا برای بزرگسالان آغاز کرد اما وقتی خودش بزرگسال شد واولین فرزند دخترش به دنیا آمد تصمیم گرفت سبک سرودنش را عوض کند وبرای کودکان ونوجوانان شعر بسراید .از حمزه ای تا به حال بیشتر از 75 جلد کتاب برای کودکان ونوجوانان منتشر شده وتعدادی از کتابهای ایشان هم جوایز ادبی را در سطح کشور کسب کرده اند که به عنوان مثال  می توان از کتابهای «کلبه کوچک شاپرکها (شعرکودکان )» و «مجموعه ای از مهربانی (شعرنوجوان ) » نام برد که به عنوان برگزیده کتاب سال شناخته شدند . ایشان علاوه برچاپ کتاب وهمکاری با مطبوعات کودک ونوجوان  در برنامه های کودک ونوجوان رادیو وتلوزیون هم نقش پررنگی داشته ودر ارتباط با بچه ها موفق هم بوده اند از جمله برنامه های پرمخاطب  ایشان در تلوزیون که به عنوان شاعرو نویسنده در آن نقش داشته می توان به برنامه های « فیتیله،جمعه تعطیله » و«عکاسخانه» اشاره کرد .همچنین کتابهای « آموزش الفبا با شعر»،«ترانه های عابر پیاده »،«خیال صورتی »، و«شاپرک میوه آسمان » نمونه هایی از آثار چاپ شده این شاعر برای بچه ها می باشند .

شاعری برای کودک ونوجوان

اولین بار که احساس کردم باید شعرهایم به صورت کتاب در بیاید،تا مخاطبانم آن را بشناسند   دفتر شعرم را به بخش شعر  وزارت ارشاد در تهران   بردم. مدتی  بعد نامه ای از آنجا به دستم رسیدکه از طرف استادم آقای مصطفی رحماندوست بود .در آن نامه ایشان نوشته بودند که با توجه به استعداد من در زمینه شعر و درک دنیای کودک، می توانم در حوزه شعر کودک فعالیت داشته باشم .البته به شرطی که تلاشم را زیاد کنم.این یکی از زیبا ترین لحظات زندگی من بودکه مرا به سمت سرودن شعر برای این گروه سنی سوق داد.

جلسات تاثیرگذار

از سال 1370 شعر کودک ونوجوان  را به صورت جدی و حرفه ای دنبال کردم.به کمک استاد رحماندوست  به جلسات شاعران حرفه ای کودک که اغلب در نشریه کیهان بچه ها برگزار می شد  راه پیدا کردم و در این جلسات به نقاط ضعف و قوت اشعارم پی بردم و سعی کردم روز به روز بر دانسته هایم در باره دنیای کودک و شعر کودک اضافه کنم.در آن زمان شاعران مطرحی مثل دوستان عزیزم خانم شکوه قاسم نیا،افسانه شعبانژاد و آقایان جعفر ابراهیمی شاهد و اسدالله شعبانی، و ...در آن جلسات حضور داشتند وخدا را شکر از لطف دوستان شاعری مثل آقای بابک نیک طلب و افشین علا برخوردار می شدم و و در فضایی صمیمی اشعارم مورد نقد و بررسی این عزیزان قرار می گرفت و برای چاپ در مجلات و کتابها انتخاب می شد. از بین اعضای خانواده،بهترین مشوقان من ،همسر وپدرومادرم بودند.

وضعیت شعر در بعد از انقلاب

مدتها بود که شعر کودک و نوجوان دچار تکرار شده بود.موضوعات اشعار همه حکایت از روحیه افسرده شاعران ما  داشت.طبیعی هم بود.ما هشت سال جنگ را تجربه کرده بودیم وصد ها هزار شهید وجانباز وآزاده داشتیم که قهرمانانه از خاک وطن دفاع کرده بودند.در آن شرایط شاعران نمی توانستند فرزندان این عزیزان را نادیده بگیرند و طبیعتا بیشترموضوعات اشعار کودک و نوجوان تحت تاثیر جنگ و درک احساسات فرزندان شهدا قرار می گرفت.اگر چه ادبیات کودک و نوجوان ما با مضمون دفاع مقدس و جنگ و جبهه رشد ما فوق تصوری پیدا کرد ولی به مرور زمان و پس از سالها ، شعر کودک و نوجوان ما دچار نوعی غمزدگی و شعار زدگی شد که آن هم از عوارض دوران بعد از جنگ محسوب می شد.خوشبختانه امروزه با ورود شاعران جوانتر،وتلاش کارگاهی پیشکسوتان ، شعر کودک ونوجوان از حالت تکرارو خمودگی خارج شده و فصلی دیگر از ادبیات کودک و نوجوان آغاز شده .به زبانی دیگر شعر کودک و نوجوان ازسنگر و خاکریز و بوی دود و خون عبور کرده و به صلح و شادمانی ودرک احساسات عاطفی کودک و نوجوان می پردازد.

از شاعری برای نشریات وانتشاراتیها تابرنامه های  صدا وسیما

من کتابهای زیادی در زمینه شعر کودک و نوجوان به چاپ رسانده ام.اوایل که تمرکزم بیشتر روی چاپ کتاب بود ،جوایز معتبری هم به کتابهایم تعلق می گرفت به صورتی که اولین مجموعه های شعرم که یکی کودک و دیگری نوجوان بود در یک سال به عنوان کتاب های برگزیده انتخاب شدند .ولی از زمانی که با عنوان تهیه کننده، شاعر ونویسنده و سرپرست شاعران وارد صدا و سیما و برنامه های کودک شدم ،سعی کردم تحولی در روند پخش پلاتو ها وبرنامه های کودک ایجاد کنم و ادبیات کودک و نوجوان را از طریق رادیو و تلویزیون به خانه ها منتقل کنم که خوشبختانه در این زمینه موفق بودم و جوایز بسیاری هم چه در برنامه های داخلی و چه برون مرزی به عملکرد و آثارم تعلق گرفت.همکاری با صدا و سیما باعث شد که آمار چاپ کتابهایم از دستم خارج شود.چه بسا کتابی را به ناشری سپردم که بعد ها به چاپ چندم هم رسیده ولی خودم ازچاپ اول آن هم بی اطلاع بوده ام .من آنقدر غرق در کار صدا و سیما شدم که کتابهای جدیدم را به صورت اتفاقی در نمایشگاه کتاب می دیدم .ولی خوشحالم که هر جا بوده ام یک لحظه هم ازبچه های کشورم دور نبوده ام و فقط برای آنها و به شوق آنها کار کرده ام و تاثیر تلاشم در روند تغییرات وشکل گیری برنامه های کودک قابل مشاهده است.

بازگشت به دنیای کلمات
از شروع سال جدید تصمیم گرفتم که فعالییت خودم را در صدا و سیما محدود کنم. با توجه به سن و سالم دیگر حوصله هیاهو های پشت صحنه را ندارم و ترجیح می دهم باز هم از طریق کتاب با مخاطبان عزیز خود ارتباط برقرار کنم. به همین دلیل نسبت به گذشته تمرکزم بیشتر بر روی چاپ کتاب است..اشعاری که امروزه می سرایم همگی طبق سلیقه ی خودم و نیاز مخاطبانم هستند و از این بابت بسیار خوشحالم.

کتاب وکتابخوانی در جامعه امروز

وضعییت کتابخوانی در کشور ما مثل خیلی از کشور های دیگر جهان دستخوش تغییرات ارتباطی می باشد.در گذشته بچه ها فقط از طریق مجله و کتاب و نهایتا رادیو و تلویزیون می توانستند آثار شاعران و نویسندگان کودک و نوجوان را دنبال کنند ولی در حال حاضراز طریق اینترنت به کتابخانه های معتبر دنیا  وصل می شوند و کتابها را به صورت آنلاین مطالعه می کنند.وبلاگ ها و سایت ها ی بسیاری اشعار شاعران را به اشتراک می گذارند که در مدت خیلی کوتاهی می توان به این آثار دسترسی  پیدا کرد.طبیعتا با پیشرفت تکنولوژی آمار خرید کتاب کمتر می شود ولی این مساله ربطی به رکود آمار مطالعه ندارد.اگر چه به نظر من لذت مطالعه از لحظه ی انتخاب و خرید کتاب شروع می شود وحتی ورق زدن کتاب و تماس دست با کاغذ به لذت آن می افزاید اما بهرحال زندگی آنلاین روبه گسترش است . از نظر چاپ و استاندارد های جهانی هم ،خوشبختانه با تلاش و سرمایه گذاری ناشران معتبر کتابهای کودک و نوجوان با شکل و شمایل زیبا و مطالب و تصاویر بسیار خوب به چاپ می رسند که هم به استاندارهای جهانی نزدیک تر است و هم باسلیقه ی مخاطب امروزی  همخوانی دارد.

حق وحقوق نویسنده ها وشاعرها

یک نویسنده یا یک شاعر در کشور ما در فضایی زندگی می کند که مثل بقیه مردم از تورم رنج می برد ولی به دلیل شغلی که دارد نمی تواند اعتراض کند چون جامعه از یک فرد متفکرو هنرمند انتظار ندارد که نیاز های روزمره اش مثل بقیه ی مردم باشد.حتی بعضی از ناشران ترجیح می دهند که ما را در رودروایستی قرار دهند و با اعلام اینکه کار هنری ارزشش بیشتر از اینهاست در موقع عقد قرار داد به سود بیشتر خود فکر کنند.کتابی که امروز قراردادش بسته می شود ممکن است دو سال بعد به چاپ برسد و حق التالیف هم معمولا بعد از چاپ پرداخت می شود –حالا توی این مدت مولف از کجا باید تامین شود را فقط خدا می داند.- در مقایسه با خیلی از کشورهای جهان ما از بابت حمایت از نویسندگان و شاعران در نقطه پایین تری قرار داریم.درصورتی که در کشورهای زیادی برای تامین آرامش فکری نویسنده و شاعر با چاپ تنها دو کتاب ! مولفان آنها دارای امتیازات ویژه مادی و معنوی می شوند.سوال من از مسولین این است که:در کشور هفتاد میلیون نفری، ما مگر چند شاعر و نویسنده کودک و نوجوان داریم؟

 

کتاب های دردست چاپ

 

درحال حاضر مجموعه شعرهایی را در دست چاپ دارم که  قراراست درآینده  منتشر شوند .  
«همنوازی نسیم و برگ»که برای گروه سنی نوجوان است یکی از آنهاست ،همچنین کتاب های
« ماهی عروس نداره » ،«شلوار آستین کوتاه» و «صدا میاد،این صدااز کجامیاد» هم برای گروه سنی خردسال هستند که در انتشاراتیهای سوره مهر وکانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان به سر می برند .

کتاب های خاطره انگیز

کتاب « گل اومد بهار اومد » اززنده یاد منوچهر نیستانی را که داستانی منظوم داشت را از کودکی  دوست داشتم. این کتاب راکه انتشارات کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان چاپ کرده بود  دهها بار خوانده بودمش.در سنین نوجوانی بیشترمطالعاتم از اشعار شاعران کلاسیک بود .مثل مثنوی مولوی، رباعیات خیام ،غزلیات حافظ.البته گاهی نیما هم می خواندم،به همین دلیل در دوران نوجوانی اشعاربزرگسال می سرودم.

چگونه شاعر بشویم

همانطور که می دانید افراد زیادی به رشته ی ادبیات علاقمند هستند و سالانه هزاران نفر با مدارک عالی در رشته ادبیات فارغ التحصیل می شوند ولی توانایی سرودن یک بیت شعر را ندارند.پس فقط علاقه داشتن  به ادبیات،موفقییت تازه واردان را تضمین نمی کند. استعداد سرودن در کنار پشتکار و تلاش و همچنین مطالعه دائمی ،از مهم ترین شرط های موفقییت و ماندگاری شاعرانی است که قصد ورود به تمام عرصه های ادبی و همچنین شعر کودک را دارند.من از همین حالا به تمام کودکان شاعر و شاعران کودک نو قلم خوش آمد می گویم و امیدوارم که به زودی خواننده آثار خوبشان باشم.

تاثیرشعر برزندگی

شعر همان حرف است.همان کلمه های معمولی که وقتی با سلیقه و زیبا کنار هم چیده می شوند ،و روح الهامی و الهی به آن دمیده می شود و تاثیر گذاری آن چند برابر می شود .
تاثیر شعر در زندگی انسانها ،مثل تاثیر وجود گلها یا رنگها در طبیعت است.همانطور ما با دیدن گلها احساس آرامش و لطافت و زیبایی می کنیم و از عطر وبوی آنها لذت می بریم،شعر هم می تواند لحظات بسیار آرامبخشی را برای ما به ارمغان بیاورد.
سرودن شعر برای یک شاعر آسانتر از آب خوردن است و برای یک علاقمند به شعر،گوارا تر از هزار بار آب خوردن می باشد.